Η αδυναμία τόσο της σύγχρονης κοινωνίας όσο και των παραδοσιακών χειριστών του προβλήματος να αντιληφθούν την πραγματική φύση του κυπριακού προβλήματος αφ’ ενός, και του γενέθλιου τόπου του αφ’ετέρου, τους αποτρέπει από το να δούν με διαύγεια το πρόβλημα και να κινηθούν προς τη σωστή κατεύθυνση για την επίλυσή του. Στο παρόν άρθρο θα καταστήσουμε σαφή μια σειρά ερωτημάτων και προβληματισμών: τη ρίζα του κυπριακού προβλήματος, την πορεία του μέσα στο χρόνο καθώς και τους παράγοντες που το καθιστούν άλυτο μέχρι και σήμερα.
Καταρχάς το κυπριακό πρόβλημα, ιστορικά έχει υποστεί τρεις σημαντικούς μετασχηματισμούς. Το κυπριακό ήταν ένα αμιγώς κοινωνικό πρόβλημα: αδυναμία συνύπαρξης και συνεννόησης μεταξύ δύο λαών, ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων. Αφήνοντας τη γλώσσα του πολιτικού αναλυτή και υιοθετώντας τη γλώσσα του φιλοσόφου, μπορούμε να πούμε ότι το ’74 ήταν η πρώτη φορά που ήρθαμε αντιμέτωποι με το «Πραγματικό», και όποιος μπορεί να κατανοήσει τον Lacan, εύκολα αντιλαμβάνεται ότι οι κατα μέτωπον συγκρούσεις μας με το πραγματικό, είναι ολέθριες.
Από κοινωνικό πρόβλημα, το κυπριακό επιδέχεται τον πρώτο του μετασχηματισμό και μετατρέπεται σε πολιτικό πρόβλημα: «πρόβλημα εισβολής και κατοχής». Όποιος και να είχε αυτή τη λαμπρή ιδέα, σίγουρα έπεσε πολύ έξω. Σε ένα διεθνές πολιτικό σύστημα όπου κυριαρχεί ο πολιτικός ρεαλισμός και όπου «έχεις τόσο δίκιο όση είναι και η δύναμή σου», το παιχνίδι ήταν προ πολλού χαμένο. Το πάνω χέρι έχει βεβαίως η Τουρκία. Και για να μην μακρυγορώ, αρκεί να αναφερθώ σε μια γκραβούρα που είδα κάποτε στην εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ και η οποία περιγράφει άριστα την όλη κατάσταση: ένας ισχνός, κοντούλης βρακάς να κρατά, ένα μαχαίρι που μόλις φαίνεται και ένα μικροσκοπικό πιάτο, από τη μια, από την άλλη, ένας γιαγαντώδης πασάς, να κρατά έναν μπαλντά και μια τεράστια πιατέλα˙ στη μέση, ένα μεγάλο κομμάτι κρέας με χαραγμένη την εξής λέξη: «κυπριακό».
Τρίτος και τελευταίος μετασχηματισμός του κυπριακού προβλήματος είναι αυτός που βιώνουμε σήμερα. Το κυπριακό σήμερα αποτελεί διακύβευμα μεταξύ των πολιτικών διαμαχών: όποιος πείσει τον κόσμο ότι θα λύσει το κυπριακό, εκλέγεται πρόεδρος. Οι πολιτικοί είναι οι πρώτοι που έχουν κατανοήσει ότι το κυτρπιακό δεν επιδέχεται καμίας επίλυσης πέραν της διχοτόμησης και γι’αυτό το μεταχειρίζονται αναλόγως ούτως ώστε να κερδίζουν όλο και περισσότερους ψήφους. Όσο η κυπριακή κοινωνία αδυνατεί να το κατανοήσει, τόσο περισσότερο χαμογελαστοί κύριοι θα ανταλλάσουν χειραψίες και απασμούς γεμάτοι χαρά μπροστά στο αδιάκριτο βλέμμα της κάμερας, ενώ το πραγματικό θα περνάει κρυφά από εμάς μέσα από τις αίθουσες διαβουλεύσεων, όπως ακούγεται στο βάθος το αγγλικό κόρνο σε ένα σονέτο του Μπάχ.
Για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος (εαν υπάρχει βεβαίως λύση), σε πολιτικό επίπεδο θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι το κλειδί βρίσκεται στην Άγκυρα. Όσο αυτή και οι απαιτήσεις της μένουν εκτός, τόσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από την λύση. Ο κύριος Χριστόφιας, επιδιώκοντας λύση «από τους κυπρίους, για τους κυπρίους», είτε κοροϊδεύει τον ευατό του, είτε εμάς. Για να αποδομήσουμε τον εν λόγω ισχυρισμό, δεν χρειάζεται να σκεφτούμε και πολύ˙ αρκεί να θυμίσουμε στον κύριο Χριστόφια ότι δεν συνομιλεί με κανέναν Τουρκοκύπριο, αλλά με ένα φερέφωνο της Άγκυρας, το οποίο απλώς αλλάζει ονόματα. Ντεκτάς, Ταλάτ, Έρογλου.
Για να προσανατολιστούμε, όμως, και να κινηθούμε προς τη σωστή κατεύθυνση, θα πρέπει πρωτ’ απόλα να κατανοήσουμε το τι συμβαίνει στο εσωτερικό της Τουρκίας. Πολύ επιγραμματικά, εκεί λαμβάνει χώρα μια χρόνια εμφύλια διαμάχη: από τη μια οι ισλαμιστές (Ερντογάν), από την άλλη οι Κεμαλιστές (στρατός) οι οποίοι αποτελούν συνέχιση του κινήματος των νεοτούρκων και επιδιώκουν ένα κοσμικό τουρκικό κράτος. Παραδόξως, οι ισλαμιστές είναι πιο κοσμικοί με την δυτικόστροφη πολιτική τους. Εν πάσει περιπτώσει, η μάχη αυτή μένεται μέχρι και σήμερα και η πιο πρόσφατη απόδειξη αποτελεί η αποκάλυψη της Εργκενεγκόν.
Ο στρατός για να διατηρήσει και να επεκτείνει την εξουσία του καθώς και τη νομιποίηση της παρέμβασής του στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, θα πρέπει με κάποιο τρόπο να πείσει τον τουρκικό λαό για τη χρησιμότητά του: κουρδικό, κυπριακό, ελληνική απειλή. Δεν χρειάζεται να μοχθήσουν ιδιαίτερα οι Τούρκοι στρατιωτικοί όταν έχουν να κάνουν με πολύ πιο φανατικούς εθνικιστές από τους δικούς μας. Κάποιοι μάλον τώρα αρχίζουν να αντιλαμβάνονται το λόγο που τα τουρκικά μαχητικά παραβιάζουν συνεχώς τον ελληνικό εναέριο χώρο.
Σε αυτό το σημείο, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι είναι άδικο εκ μέρους των ΜΜΕ να καθολικοποιούν και να κάνουν λόγο για «Τούρκους». Δεν είναι όλοι το ίδιο, αν και μας κάνουν να φαινόμαστε ως τέτοιοι, είτε λεγόμαστε Έλληνες, είτε Τούρκοι, είτε δημοσιογράφοι. Όποιος δεν το έχει καταλάβει ακόμη ας του το πούμε: ελπίζουμε νικητής να βγει ο Ερντογάν.
Και τώρα τα δύσκολα. Για να ανακτήσει (εαν είχε ποτέ) κάποιες ελπίδες επίλυσής του, το κυπριακό πρόβλημα θα πρέπει να επανέλθει στις ρίζες του, στο γενέθλιο τόπο του˙ ήτοι, να επανακοινωνικοποιηθεί. Το κράτος, η κοινότητα, ο πρόεδρος, ο ηγέτης θα πρέπει να παραγγωνιστούν και να απονομιμοποιηθούν από διαχειριστές του προβλήματος και να αναλάβει τα ηνία η κοινωνία. Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι μαζί θα πρέπει να αψηφήσουν τον την τουρκική πολιτική οι μεν, τον καναπέ και τα λεφτά τους οι δε και να ενωθούν σε ένα κοινό αγώνα με σκοπό την ειρηνική συνύπαρξη ανθρώπου με άνθρωπο. Το οικονομικό θαύμα μετά το -74, δεν ήταν και τόσο θαύμα τελικά. Τα ίδια μας τα λεφτά, μάς κόστισαν την επίλυση του μεγαλύτερου προβλήματος στην ιστορία μας. Η τηλεόραση απλώς κάνει τα άλυτα προβλήματά μας αόρατα˙ ας την πετάξουμε και ας πάρουμε στα χέρια τις πένες μας. Η ιστορία γράφεται από την κινητοποίηση των μαζών.
«Τώρα ξαναγυρίζω στη σιωπή μου. Παρακαλώ το θεό να μη με φέρει άλλη φορά σε παρόμοια ανάγκη να ξαναμιλήσω». (Γιώργος Σεφέρης)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου