Είναι δύσκολο να κλείσουμε μέσα σε μια μόνο πρόταση όλο το φάσμα, το εύρος και το νόημα της έννοιας χορός. Αρκεί μόνο να αναφέρουμε ότι μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει κουλτούρα ή λαός ο οποίος να μην έχει αναπτύξει κάποια μορφή χορού.
Η λέξη χορός (dance) προέρχεται από την σανσκριτική λέξη “Dan” που σημαίνει άπλωμα - τράβηγμα – μάζεμα. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι οι θεοί εφηύραν τη λέξη χορός εξαιτίας της χαράς που προσφέρει. Το ρήμα χορεύω σημαίνει χορεύω χορικό ή κυκλικό χορό, ενώ η λέξη χορός και τα παράγωγά της, συνήθως χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τη χορογραφική δραστηριότητα θεοτήτων όπως ο Διόνυσος, ο Απόλλων ή η Άρτεμις.
Αν και είναι δύσκολο να πούμε κατά πόσον ο χορός αποτέλεσε μέρος κάποιας κουλτούρας καθώς δεν αφήνει πίσω του αναγνωρίσιμα φυσικά σημάδια, ωστόσο κάποια σημάδια του χορού από προϊστορικά χρόνια καταδεικνύουν την ύπαρξή του. Τα παλαιότερα τα συναντάμε σε σπηλαιογραφίες στην Ινδία ηλικίας 9.000 ετών αλλά και σε σχέδια σε αιγυπτιακούς τάφους τα οποία χρονολογούνται από το 3300 π.Χ.
Μια από τις πρώτες χρήσεις του χορού ήταν κυρίως η διάδοση μύθων και ιστοριών. Επίσης μέσω του χορού γίνονταν ανταλλαγές συναισθημάτων μεταξύ των δύο φύλων ενώ ο χορός ήταν συχνά συνδεδεμένος με την προέλευση της ερωτικής πράξης. Πριν από την εφεύρση της γραφής, ο χορός χρησίμευε στην διατήρηση και τη μετάδοση αυτών των ιστοριών από γενιά σε γενιά.
Κάποιοι εντοπίζουν τις ρίζες του χορού στην επικοινωνία των ανθρώπων. Επειδή δεν υπήρχε επαρκής έναρθρος λόγος ο άνθρωπος ήταν υποχρεωμένος να χρησιμοποιεί χειρονομίες τις οποίες συμπλήρωνε με κίνηση.
Το επάγγελμα του χορευτή, αναπτύχθηκε στην Αρχαία Αίγυπτο και κράτησε μέχρι το τέλος της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Ο Πλάτωνας στους «Νόμους» αναφέρει: «ο χορός προέκυψε από την φυσική επιθυμία όλων των νεαρών πλασμάτων να εκφράσουν με την κίνηση του σώματος τα συναισθήματά τους και ιδιαίτερα την χαρά τους. Η αίσθηση της αρμονίας και του ρυθμού είναι χάρισμα των Θεών και των Μουσών."
Μέσα από την ίδια την ιστορία του χορού μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε ότι ο χορός κατείχε πρωτεύοντα ρόλο στη ζωή των αρχαίων, καθώς αποτελούσε τόσο μορφή κοινωνικής έκφρασης όσο και πρκακτική θρησκευτικής λατρείας. Η δραστηριότητα του χορού είναι μια πολιτισμική μορφή παιχνιδιού, η οποία σε συνδυασμό με το τραγούδι και τη θυσία γίνεται τελετουργική δραστηριότητα, απαραίτητη για κάθε μέλος της κοινότητας. Η θρησκευτική άποψη του χορού είχε ως σκοπό της την επικοινωνία του ανθρώπου με τις άγνωστες δυνάμεις που προμήθευαν την τροφή, εξασφάλιζαν την γονιμότητα, ρύθμιζαν τον καιρό, την τύχη και γενικά την φυλετική μέριμνα και την ανθρώπινη επιβίωση. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι χόρευαν για να καλμάρουν την οργή των θεών ενώ πολλές αναφορές γίνονται για χορούς νεκρών και την ανάστασή τους.
Στο πέρασμα των χρόνων ο χορός έγινε μέσο διασκέδασης του Φαραώ, ενώ ως μέσο διασκέδασης τον συναντάμε στην Αρχαία Ελλάδα και κυρίως στους χορούς των συμποσίων, γνωστοί από την Ομηρική εποχή.
Στους Νόμους του, ο Πλάτων, διακήρυξε πως ο αρχαίος ελληνικός κυκλικός χορός έπρεπε να αναγεννηθεί και να καταστεί ένα από τα θεμελιώδη στοιχεία της εκπαίδευσης».
Η έννοια του χορού πολύ νωρίς συνδέθηκε με την έννοια της μίσησης. Η φυλή που ετοιμάζεται να πολεμήσει, θα χορέψει πολεμικό χορό και θα προ-απεικονίσει την έκβαση της μάχης. Οι κυνηγοί, με τη σειρά τους, θα πιάσουν το θήραμά τους με παντομίμα. Η Ελένη Βακαλό στα ποιήματά της θεωρεί ότι οι πρώτοι χορευτές ήταν οι πρωτόγονοι άνθρωποι οι οποίοι προσομοίωναν τις κινήσεις του θηράματός τους προκειμένου να ταυτιστούν με αυτό και να προβλέψουν τις κινήσεις του.
Ο χορός ως ιδέα διαθέτει μια ανταγωνιστική φύση: τα Παναθήναια ή άλλοι εορτασμοί των Αθηνών της κλασικής περιόδου είχαν το χαρακτήρα των αγώνων, με κεντρικό θέμα τους χορικούς διαγωνισμούς. Οι Ολυμπιακοί αγώνες, ήταν μια ευκαιρία για χορικούς διαγωνισμούς σε πανελλαδική βάση. Το break dance αρχικά χρησίμευε για να λύσει τις διαφορές μεταξύ των συμμοριών της Νέας Υόρκης κατά τη δεκαετία του -70.
Κατά το μεσαίωνα ο χορός εμφανίζετια σε πολύ λίγα θεάματα και υπό την επίβλεψη της εκκλησίας. Πολύ λίγοι ήταν οι πατέρες της εκκλησίας που αναγνώρισαν την αξία του χορού. Ο Μέγας Βασίλειος αναφέρει: «Μπορούσε να υπάρξει τίποτα πιο ευλογημένο από το να μιμηθούμε στη γη τους κυκλικούς χορούς των αγγέλων, δοξάζοντας τον δημιουργό;»
Τον 15ο αιώνα η τάξη των ευγενών αφού ραφινάρησε και προσάρμοσε τους χορούς στην αυλική αξιοπρέπεια έφερε το χορό στις μεγάλες αίθουσες με το λείο ξύλινο πάτωμα. Λόγω των βαριών φορεμάτων και πολύπλοκων χτενισμάτων οι κυρίες της αυλής έκαναν περιορισμένες κινήσεις.
Το κίνημα του Ρομαντισμού στις αρχές του 19ου αιώνα, με μπαλέτο προσηλωμένο στα συναισθήματα, στη φαντασία και τους ουτοπικούς κόσμους, προανήγγειλε τον χορό στις μύτες. Η μπαλαρίνα χορεύοντας στις μύτες των ποδιών της έμοιαζε να απογειώνεται από την επιφάνεια της σκηνής και να γίνεται μια αιθέρεια ύπαρξη η οποία σχεδόν δεν αγγίζει καθόλου το πάτωμα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την απομάκρυνση του άνδρα χορευτή από τη σκηνή.
Μέχρι τα Ρωσικά Μπαλέτα (Ballets Russes) να φέρουν την επανάσταση στο χώρο του μπαλέτου, έγιναν αρκετές προσπάθειες να διασπαστεί το καλούπι του κλασικού μπαλέτου, οι οποίες ωστόσο έτυχαν αρνητικών κριτικών Κατά τον 20ο αιώνα, άλλαξαν σχεδόν τα πάντα στα οποία βασιζοταν το κλασικό μπαλέτο. Ο δρόμος για τη μετάβαση σε μια μεταμοντέρνα κατάσταση ήταν πλέον ανοικτός.
Κατά τη δεκαετία του -60, έχουμε το μεταμοντέρνο χορό, ο οποίος δίνει περισσότερο έμφαση στην απλότητα, στην ομορφιά των μικρών πραγμάτων, στην ομορφιά του αγύμναστου σώματος και στην μη φιλοσοφημένη κίνηση. Το περίφημο μανιφέστο του «Νο» το οποίο απέρριπτε όλα το κοστούμια και τα εξωτερικά στολίδια προς ώφελος της ωμής και μη ραφιναρισμένης κίνησης, είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του τρόπου σκέψης.
Δυστυχώς η απουσία κοστουμιών, ευφάνταστων σεναρίων κα φανταχτερών στολιδιών δεν μπορούν να δημιουργήσουν μια καλή χορευτική παράσταση αναγκάζοντας έτσι τους μοντέρνους χορογράφους να τα επαναφέρουν στο προσσκήνιο.
Η λέξη χορός στην αρχαία Ελλάδα, πολύ συχνά προσδιόριζε τον τόπο στον οποίο τελείται η λατρεία των θεών. Οι Μούσες έχουν το δικό τους τόπο για χορό στον Όλυμπο ή στον Ελικώνα, ενώ οι Νύμφες χορεύουν σε κρυμμένους τόπους μέσα στις σπηλιές. Χορευτικοί τόποι ήταν αφιερωμένοι σε διάφορες θεότητες. 'Ηταν τόποι συνάντησης για τους θνητούς και τους αθάνατους. Από έναν τέτοιο τόπο ο Ερμής απήγαγε την Πολυμήλη, «την πιο όμορφη στο χορό».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου